Terapia Simontonowska – co to takiego?

Terapia Simontonowska (TS) jest spójnym programem składającym się z metod i technik poznawczo-behawioralnych o dowiedzionej skuteczności. Jest to terapia oparta na teorii uczenia się – wychodzi z założenia, że każdy człowiek – a więc również pacjenci onkologiczni – posiada różne, wykształcone w toku życia przekonania i postawy, które wpływają na powstawanie emocji i podejmowane działania, a czasem powodują wysoki poziom dystresu emocjonalnego.

Niezdrowe przekonania i postawy wobec leczenia onkologicznego mogą prowadzić do niechęci w podejmowaniu leczenia nawet, gdy rokowanie jest pomyślne – w TS formułowanie zdrowych przekonań i postaw wobec leczenia oraz budowanie nadziei pacjenta jest głównym celem interwencji terapeutycznej. Częścią interwencji w TS jest również modyfikacja stylu życia na zdrowszy w celu zmniejszenia ryzyka nawrotu nowotworu oraz szeroko pojętej profilaktyki.

Wyjątkową cechą charakterystyczną TS jest kształtowanie umiejętności samopomocowych. Z tego względu TS umożliwia osiąganie dobrych wyników przy minimalnych kosztach, a po opanowaniu przez pacjenta podstawowych umiejętności dalsze konsultacje mogą odbywać się telefonicznie lub z wykorzystaniem wideokonferencji. Pozwala to na oddziaływania terapeutyczne i wsparcie pacjenta i jego rodziny niezależnie od etapu choroby czy leczenia i miejsca przebywania pacjenta. Terapia Simontonowska stanowi uzupełnienie konwencjonalnego leczenia onkologicznego i nie powinna go zastępować.

Skąd się wzięła?

Twórcą TS jest dr O. Carl Simonton (1942-2009) – amerykański lekarz, onkolog-radioterapeuta, jeden z pionierów psychoonkologii. Pod koniec lat sześćdziesiątych Simonton zauważył, że chorzy na raka nie współpracowali z nowym i obiecującym programem radioterapeutycznym i  że główną przyczyną braku współpracy z zalecanym programem było poczucie beznadziei. W związku z tym Simonton zaczął stosować wobec pacjentów interwencje psychologiczne i w krótkim czasie zaobserwował znaczące efekty.

Metody i techniki

W ramach oddziaływań psychoedukacyjnych i terapeutycznych w TS stosowane są między innymi następujące techniki: trening relaksacyjny, praca z oddechem, praca z wyobraźnią, niefarmakologiczne metody łagodzenia dolegliwości somatycznych, praca z przekonaniami (Racjonalna Terapia Zachowania), mindfulness, narzędzia dotyczące systemu wsparcia społecznego. Ponadto TS dotyka obszarów tematycznych, które w literaturze przedmiotu wymieniane są jako istotne dla pacjentów onkologicznych oraz korzysta z teorii i metod powszechnie stosowanych
w psychologii i psychoterapii. Do zagadnień poruszanych podczas sesji TS należą: radzenie sobie z dystresem, postawy wobec choroby i jej leczenia, komunikacja interpersonalna oraz system wsparcia społecznego, radzenie sobie z trudnymi emocjami (poczucie winy, lęk, uraza, złość, zamartwianie się), radzenie sobie z lękiem przed śmiercią, stresem związanym z przekonaniami duchowymi, filozoficznymi i egzystencjalnymi, rola zabawy i śmiechu w procesie zdrowienia, interwencje dotyczące zmiany stylu życia.

Czy oddziaływania psychoonkologiczne mają sens?

Opublikowano co najmniej pięć randomizowanych badań klinicznych dowodzących skuteczności stosowania oddziaływań psychoterapeutycznych, wskazujących, iż objęcie nimi wszystkich pacjentów – bez wcześniejszej indywidualnej diagnozy stanu psychicznego – przyczynia się do lepszego funkcjonowania pacjenta w czasie choroby i leczenia. Trzy ze wspomnianych badań wskazują wartość jak najszybszego (od momentu diagnozy nowotworu) wprowadzania oddziaływań terapeutycznych.

Przede wszystkim jednak zrozumienie i zdobycie umiejętności w TS pozwala na zmianę sposobu myślenia o przebiegu choroby i leczenia. Podczas oddziaływań terapeutycznych pacjenci i ich bliscy uczą się identyfikowania swoich wewnętrznych i zewnętrznych zasobów i ich rozwijania, co równocześnie ułatwia zaangażowanie się w proces leczenia i przyjęcie aktywnej postawy w kształtowaniu swojego stanu psychospołecznego i zachowań zdrowotnych.